Όταν κάποιος μιλάει για την ποίηση της Χιλής αναμφισβήτητα το πρώτο όνομα που έρχεται στο μυαλό είναι αυτό του Πάμπλο Νερούδα. Ο Νερούδα όμως ήταν ο δεύτερος ποιητής της χώρας που κατέκτησε το Νόμπελ. Πριν από αυτόν, το 1945, το Νόμπελ Λογοτεχνίας είχε απονεμηθεί για το πρωτοποριακό  της έργο στη Γκαμπριέλα Μιστράλ, γεμίζοντας με περηφάνεια τους Χιλιανούς. Εκτός όμως από τους δύο Νομπελίστες η Χιλή έχει να επιδείξει ένα μεγάλο αριθμό ποιητών που υπηρέτησαν και συνεχίζουν να υπηρετούν τη φήμη της Χιλής ως χώρας των ποιητών.

Αναμφίβολα η σκέψη του Έλληνα αναγνώστη γυρίζει στα δύο δικά μας Νόμπελ που δόθηκαν και τα δύο σε ποιητές, το 1963 στον Γιώργο Σεφέρη και το 1979 στον Οδυσσέα Ελύτη ενώ η χώρα μας καμαρώνει και για ένα σημαντικό αριθμό άλλων ποιητών που έχουν γνωρίσει διεθνή αναγνώριση. Όμως η Χιλή έχει κατακτήσει αυτό τον τίτλο όχι μόνο για τα δύο Νόμπελ αλλά γιατί όλη της η κουλτούρα είναι βασισμένη στην ποίηση. Η ποίηση κυλάει στο αίμα των Χιλιανών, δεν είναι απλά ένας τρόπος έκφρασης κάποιων ευαίσθητων αλλά καλλιεργημένων, αλλά είναι ριζωμένη στην ψυχή όλων των κατοίκων αυτής της χώρας και αντιμετωπίζεται με τον δέοντα σεβασμό.

Ο Αλεχάντρο Zάμπρα (Alejandro Zambra, Σαντιάγο 1975-) στο μυθιστόρημά του με τίτλο ‘Χιλιανός ποιητής’ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ σε εξαιρετική μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη, γράφει γι’ αυτή την εθνική κληρονομιά και μας συστήνει τον ανεξερεύνητο για εμάς κόσμο της ποίησης της πατρίδας του. Ο ίδιος ξεκίνησε τη λογοτεχνική του πορεία γράφοντας ποίηση και στη συνέχεια διηγήματα και μυθιστορήματα τα οποία χαρακτηρίζονται από την ποιητική γραφή και την απόσταση που κρατά ο συγγραφέας από τις μυθιστορηματικές συμβάσεις  και τις παραδοσιακές αφηγηματικές τεχνικές.

Σ’ αυτό το πολυσέλιδο μυθιστόρημα ο Zάμπρα παρακολουθεί τις μάταιες προσπάθειες του Γκονσάλο, του ενός από τους ήρωες της ιστορίας να γίνει αληθινός, μεγάλος ποιητής. Αντίθετα επιδεικνύει πραγματικό ‘ταλέντο’ και ευαισθησία στον ρόλο του ως πατριός του Βινσέντε, του γιου της Κάρλα, του εφηβικού του έρωτα, με την οποία επανασυνδέεται μετά από χρόνια. Ο Γκονσάλο είναι ευτυχισμένος που γίνεται ξαφνικά μέλος μιας οικογένειας και αναλαμβάνει με ενθουσιασμό τον ρόλο του πατριού για τον γιό της αγαπημένης του. Δένεται με τον μικρό Βινσέντε τόσο που αισθάνεται ότι η λέξη ‘πατριός’ δεν αποδίδει τη σχέση τους και αναζητά άλλη πιο κατάλληλη,  τον συνοδεύει στο σχολείο, τον μυεί στην ποίηση, ακούει τους προβληματισμούς του, τον στηρίζει στις επαναστάσεις του, τον εμψυχώνει στις αποτυχίες του, τον αγαπάει σαν πραγματικός πατέρας. Οι δύο ήρωες, ο Γκονσάλο και ο Βισέντε, ανακαλύπτουν εκ νέου τους δεσμούς πατριού και θετού γιου μέσα από τρυφερά ανέκδοτα, αποτυχίες και καθημερινά στιγμιότυπα, μέχρι που ο Γκονσάλο χωρίζει με την Κάρλα και αναγκάζεται να χωριστεί και από τον Βινσέντε.

Τον Βινσέντε τον ξαναβρίσκουμε όταν είναι πια δεκαοχτώ ετών να αρνείται να πάει στο πανεπιστήμιο και να δηλώνει ότι θέλει να αφοσιωθεί στην ποίηση. Την ίδια εποχή συνδέεται με την Πρου, μια αμερικανίδα δημοσιογράφο, αρκετά χρόνια πιο μεγάλη από αυτόν, που ετοιμάζει ένα άρθρο για την χιλιανή ποίηση.

‘…γιατί ο Βισέντε είναι ένας χιλιανός ποιητής κι εγώ είμαι ένας χιλιανός μυθιστοριογράφος και οι χιλιανοί μυθιστοριογράφοι γράφουμε μυθιστορήματα για τους χιλιανούς ποιητές.’

Ο Zάμπρα μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων του καταγράφει τις αμφιβολίες και τους σύντομους ενθουσιασμούς των εκκολαπτόμενων ποιητών  παρατηρώντας ταυτόχρονα πολύ προσεκτικά και τη σύγχρονη κοινωνία της Χιλής που ακόμη προσπαθεί να συνέλθει από μια βάναυση δικτατορία και όπου η δυσπιστία σε θεσμούς και αρχές είναι πανταχού παρούσα. Η συγκινητική ιστορία του είναι γεμάτη υπαινιγμούς και σημασιολογικές φορτίσεις ενώ η ποίηση χρησιμοποιείται σχεδόν σαν άλλοθι για να αναδειχθούν οι σκέψεις του για την  πατρότητα, τους συναισθηματικούς δεσμούς, τις πολλές μορφές της οικογένειας, την έννοια του ανήκειν, το βάρος της εθνικής κληρονομιάς.

‘Είναι καλύτερα να γράφεις απ’ το να μη γράφεις. Η ποίηση είναι ανατρεπτική γιατί σε εκθέτει, σε κάνει κομμάτια. Τολμάς να μην εμπιστεύεσαι τον ίδιο τον εαυτό σου. Τολμάς να απειθαρχείς. Αυτή είναι η ιδέα: να απειθαρχείς στα πάντα. Να απειθαρχείς στον ίδιο σου τον εαυτό: αυτό είναι το πιο σημαντικό. Είναι κεφαλαιώδες.’

Στον ‘Χιλιανό Ποιητή’, ο Zάμπρα εξιστορεί με τεράστια τρυφερότητα και διορατικότητα τις μικρές στιγμές – σέξι, παράλογες, οδυνηρές, γλυκές, βαθιές – που συνθέτουν τις προσωπικές ιστορίες του καθενός. Η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο επιλέγουμε τις οικογένειές μας και πώς τις προδίδουμε, τι σημαίνει να είναι κανείς σύντροφος, πατέρας, πατριός, δάσκαλος, εραστής, συγγραφέας και φίλος. Ένα τολμηρό και λαμπρό νέο έργο ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας.

Το βιβλίο του Alejandro Zambra ‘Χιλιανός Ποιητής’ συζητήθηκε στη Λέσχη Ανάγνωσης Passe Partout Reading  και αρκετές από τις θέσεις του πιο πάνω κειμένου εκφράστηκαν από τα μέλη της Λέσχης.