‘Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας’ είναι ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο του Γερμανού συγγραφέα και δοκιμιογράφου Άλφρεντ Ντέμπλιν (Alfred Döblin, 1878-1957) γνωστού στο βιβλιόφιλο κοινό για το έργο του ‘Βερολίνο Αλεξάντερπλατς’ που μετέφερε στη μικρή οθόνη ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Το παρόν βιβλίο του είναι λιγότερο γνωστό και έχει σαν θέμα μια από τις πιο διάσημες ποινικές υποθέσεις στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Γραμμένο με σύντομες κοφτές προτάσεις, το μικρό αυτό βιβλίο, καταγράφει την ιστορία ενός οικογενειακού εγκλήματος που συνέβη σε μια εποχή και σε μια κοινωνία από την οποία απουσίαζε πλήρως το σύστημα των αξιών.

Τον Νοέμβριο του 1919 η όμορφη κομμώτρια Έλλη γνώρισε τον νεαρό ξυλουργό Λινκ. Η Έλλη ‘είχε μια αθώα ζωντάνια, τη ζωηράδα του καναρινιού, ήταν αστεία σαν παιδί’ ενώ ο Λίνκ ‘ήταν σοβαρός και επίμονος’. Η απερίσκεπτη και χαρούμενη φύση της Έλλης κέρδισε τον νεαρό που σύντομα της ζήτησε να τον παντρευτεί.  Πιστεύοντας ότι διαφέρει από τους άντρες που είχε γνωρίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή,  αλλά και με την παραίνεση της οικογένειάς της η Έλλη συναινεί σ’ αυτό τον γάμο που έμελλε να σφραγίσει τη μοίρα και των δύο. Σύντομα η αγάπη μετατρέπεται σε απογοήτευση και κατόπιν σε θυμό και κάπως έτσι μπαίνει στη ζωή τους η βία, η σεξουαλική κακοποίηση και η απόγνωση. Η Έλλη θέλει να φύγει απ’ αυτό το γάμο, αλλά όταν το τολμά οι γονείς της και οι εκκλήσεις του Λινκ την πείθουν να επιστρέψει. Παρά την αρχική μεταμέλεια του Λινκ όμως, οι διαφορές μεταξύ τους δεν έχουν υποχωρήσει και σύντομα τα προβλήματα επανέρχονται πιο έντονα∙ η Έλλη κακοποιείται και κακοποιεί. Κάποια στιγμή γνωρίζουν ένα άλλο ζευγάρι και οι δύο γυναίκες γίνονται φίλες. Η Μαργκρέτε  ή Μπέντε και η Έλλη εκμυστηρεύονται η μία στην άλλη τα βάσανα του γάμου τους – που δεν διαφέρουν και πολύ – και δένονται περισσότερο. Η Έλλη ψάχνει για παρηγοριά για τη σωματική και την ψυχολογική κακοποίηση που υφίσταται και τη βρίσκει στη μεγαλύτερη γυναίκα. Γρήγορα η φιλία και η εμπιστοσύνη μεταξύ τους γίνονται έρωτας και οι δύο γυναίκες αποφασίζουν να σκοτώσουν τους συζύγους τους. Η Έλλη σκοτώνει τον Λινκ με αρσενικό ενώ η απόπειρα της Μαργκρέτε αποτυγχάνει. Το έγκλημα έρχεται σύντομα στο φως και οι δύο γυναίκες οδηγούνται σε δίκη.

‘Δεν τους αφαίρεσαν τη ζωή, όπως αφαίρεσαν εκείνες τη ζωή του Κλάιν, όμως τους αφαίρεσαν ένα μέρος της. Η βαριά δύναμη της κοινωνίας, του κράτους, μια δύναμη την οποία δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς, χαράχτηκε μέσα τους. Και συγχρόνως έγιναν πιο πικραμένες, πιο άτονες, πιο αδύναμες. […] Το κράτος ελάχιστα προστατεύθηκε με αυτή την ποινή. Δεν άγγιξε τίποτε από αυτά που είχε αγγίξει η αποδεικτική δοκιμασία, δεν εξουδετέρωσε το τρομακτικό εκείνο αίσθημα αναξιοπρέπειας που είχε οδηγήσει τον Λινκ στον θάνατο: το αίσθημα αυτό συνέχισε να μεγαλώνει παντού. Δεν συμβούλεψε τους γονείς, τους δασκάλους, τους ιερείς να προσέχουν, να μην ενώνουν τους ανθρώπους που ο Θεός έχει χωρίσει. Αυτό ήταν δουλειά ενός κηπουρού που ξεριζώνει τα αγριόχορτα δεξιά κι αριστερά· οι σπόροι στο μεταξύ συνεχίζουν να πετούν στον αέρα. Και, αφού έχει τελειώσει το μπροστινό κομμάτι, πρέπει να αρχίσει πάλι απ’ την αρχή: στο πίσω μέρος τα αγριόχορτα έχουν αρχίσει πάλι να ξεφυτρώνουν.’

‘Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας’ είναι μια πολύ πιο εύκολη ανάγνωση από το Βερολίνο Αλεξάντερπλατς αλλά όχι λιγότερο ενδιαφέρουσα. Παρά το θέμα της η σύντομη αυτή νουβέλα δεν έχει τα στοιχεία ενός δικαστικού μυθιστορήματος αλλά επικεντρώνεται στο  ψυχαναλυτικό προφίλ των δραστών και του θύματος και ρίχνει μια κριτική ματιά στην προέλευση της πράξης. Γιατρός με ειδίκευση στην ψυχιατρική ο ίδιος ο Ντέμπλιν αναζήτησε πληροφορίες στα αρχεία της δίκης και προσπάθησε να καταδείξει ότι  κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος σε μια τέτοια υπόθεση για την αιτιότητα, τις ψυχικές συνεξαρτήσεις και τα πραγματικά κίνητρα των δραστών.

Με μια εξαιρετικά ρεαλιστική γραφή καταγράφει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κάποια συμπεράσματα, όπως η παιδική συμπεριφορά της Έλλης, η γυναικεία ομοφυλοφιλία, η οικογενειακή κακοποίηση, η συναισθηματική απόσταση της γονικής οικογένειας και επιχειρεί να δώσει μια αμερόληπτη εικόνα της υπόθεσης αλλά και της εποχής μετατρέποντας έτσι την αληθινή ιστορία σε ένα ανοιχτό λογοτεχνικό κείμενο που συσχετίζει τους επιστημονικούς ισχυρισμούς με τη γνώση και την αλήθεια, καθώς η ανθρώπινη ζωή είναι πολύ περίπλοκη για να μπορεί να αναλυθεί επαρκώς.

‘Τη δυσκολία της υπόθεσης θέλησα να δείξω, να σβήσω την εντύπωση ότι τα καταλαβαίνει κανείς όλα ή τα περισσότερα σε μια τόσο συμπαγή ζωή. Τα καταλαβαίνουμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο.’

Το βιβλίο λοιπόν είναι το αποτέλεσμα της έρευνας του συγγραφέα σε δημοσιογραφικά και νομικά αρχεία για μια πραγματική ποινική υπόθεση την οποία επεξεργάστηκε και ανέπτυξε βασισμένος στην ιατρική του γνώση αλλά και στην προσωπική του εμπειρία. Η ιστορία της Έλλης του θύμισε την αδελφή του και την κακοποίηση που υπέστη στο γάμο της, η οποία θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί σε φόνο αν δεν είχε πεθάνει κατά τη διάρκεια της επανάστασης του Νοεμβρίου του 1919.

Το βιβλίο ‘Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας’ είναι μια απαρίθμηση περιστάσεων και γεγονότων για το γάμο δύο ανθρώπων που δεν ταίριαξαν, απογοητεύτηκαν και τελικά κατέστρεψαν ο ένας τον άλλο.   Ένα οδυνηρό ψυχογράφημα για τον λόγο, την εκτέλεση και τις συνέπειες μιας ψυχρής φαρμακείας καθώς και μια μαρτυρία για τις κοινωνικές συνθήκες της δεκαετίας του 20.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ. Η εξαιρετική απόδοση από τα γερμανικά  οφείλεται στην Γιώτα Λαγουδάκου.

Εκδόσεις : ΚΑΛΕΝΤΗΣ