Μια κομψή πολυκατοικία στο κέντρο του Παρισιού που κατοικείται από αστικές οικογένειες είναι το σκηνικό της ιστορίας της Μιριέλ Μπαρμπερί στο βιβλίο της «Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ σε μετάφραση Ρίτας Κολαΐτη.

Η Ρενέ και η Παλόμα είναι οι δύο αφηγήτριες.Η Ρενέ είναι η θυρωρός του κτιρίου ενώ η Παλόμα είναι η πανέξυπνη 12χρονη κόρη ενός βουλευτή που ζει σ’ αυτό το κτίριο. Το κοινό σημείο των δύο αφηγητριών είναι η ιδιαίτερη ευφυία τους την οποία προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρύψουν.

Η Ρενέ κάνει ότι μπορεί για να τη βλέπουν σαν μια τυπική, ασήμαντη και συνηθισμένη θυρωρό η οποία είναι μεν ευγενική αλλά όχι ιδιαίτερα φιλική. Στην πραγματικότητα η Ρενέ, αν και αυτοδίδακτη, είναι καλλιεργημένη, λατρεύει την τέχνη, τη φιλοσοφία, τη μουσική και την ιαπωνική κουλτούρα. Από τη θέση της στο θυρωρείο παρατηρεί με χιούμορ και καυστικότητα τις πλούσιες αλλά κενές ζωές των ενοίκων οι οποίοι μόλις και μετά βίας αναγνωρίζουν την ύπαρξή της.

«Το όνομά μου είναι Ρενέ. Είμαι πενήντα τεσσάρων χρονών, χήρα, μικρόσωμη, στρουμπουλή και άσχημη. Τα τελευταία είκοσι επτά χρόνια είμαι η θυρωρός του κτιρίου στην οδό Γκρενέλ 7, ενός όμορφου μεγάρου, που χωρίζεται σε οκτώ μεγάλα υπερπολυτελή διαμερίσματα. Δε σπούδασα, ήμουν πάντοτε φτωχή, διακριτική και ασήμαντη. Ανταποκρίνομαι όμως τέλεια σε ό,τι η κοινωνία πιστεύει ως υπόδειγμα θυρωρού πολυκατοικίας. Κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι γνωρίζω πολύ περισσότερα από τους πλούσιους αλαζόνες».

Η Παλόμα είναι ακόμη παιδί και ο εντυπωσιακά υψηλός δείκτης νοημοσύνης της είναι ένα βάρος που κουβαλάει με δυσκολία.  Η Παλόμα καταγράφει τις σκέψεις της σ’ ένα ημερολόγιο χωρισμένο σε δύο κατηγορίες : στις ‘βαθυστόχαστες σκέψεις’ και στο ‘ημερολόγιο της κίνησης του κόσμου’.

«Αν κοιτάξετε τα παιδιά της ηλικίας μου, θα δείτε μια άβυσσο να μας χωρίζει. Επειδή δεν μου αρέσει και πολύ να με προσέχουν και επειδή σε μια οικογένεια στην οποία η εξυπνάδα είναι υπέρτατη αξία, ένα παιδί – θαύμα δε θα έβρισκε ποτέ ησυχία, προσπαθώ στο γυμνάσιο, να μετριάσω τις επιδόσεις μου, μα ακόμη κι έτσι είμαι πάντα πρώτη».

Τόσο η Ρενέ όσο και η Πάολα έχουν αποφασίσει να κρύψουν τα πραγματικά τους ταλέντα επειδή πιστεύουν ότι κανείς δεν μπορεί να τα εκτιμήσει.

Και ξαφνικά έρχεται να μείνει στο κτίριο ένας διαφορετικός ένοικος, ο πλούσιος Ιάπωνας Κακούρο Όζου ο οποίος σε λίγο χρονικό διάστημα καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Ρενέ και να ανακαλύψει το μυστικό της Παλόμα.

Όταν ο Κακούρο ρωτάει την Παλόμα τη γνώμη της για την θυρωρό εκείνη απαντάει με την φράση που εξηγεί και τον τίτλο του βιβλίου :

«Η κυρία Μισέλ έχει την κομψότητα του σκαντζόχοιρου. Απέξω είναι γεμάτη αγκάθια, αληθινό φρούριο, αλλά έχω την αίσθηση ότι από μέσα είναι τόσο απλώς ραφινάτη όσο και ο σκαντζόχοιρος, που είναι ένα ζωάκι δήθεν νωθρό, σκληρά μοναχικό και εξαιρετικά κομψό».

Αν έπρεπε να χαρακτηρίσω αυτό το βιβλίο με μία λέξη νομίζω ότι η κατάλληλη είναι : απολαυστικό. Ένα βιβλίο που είχα διαβάσει πριν από χρόνια και ξαναδιάβασα τώρα με μεγάλο ενδιαφέρον. Γραμμένο απλά – παρά τις αρκετές φιλοσοφικές σκέψεις που το  διαπερνούν αφού χρησιμοποιούνται περισσότερο για να αναδείξουν στοιχεία των δύο βασικών χαρακτήρων του – κερδίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη από τις πρώτες σελίδες.  Λάτρεψα τον συνδυασμό του χιούμορ της Ρενέ με την εξυπνάδα της και συγκινήθηκα με τα συναισθήματα της Παλόμα, ενώ το τέλος μου άφησε έντονα την αίσθηση της απώλειας. Ένα υπέροχο βιβλίο!

Εκδόσεις : ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ