Το καλοκαίρι του  1955 ο 14χρονος αφροαμερικανός Έμετ Τιλ από το Σικάγο πήγε στην πόλη Χρήμα του Μισισιπή για να περάσει το καλοκαίρι στο σπίτι συγγενών του. Λίγες μέρες αργότερα  βρέθηκε νεκρός στον βυθό του ποταμού Ταλαχάτσι άγρια χτυπημένος, παραμορφωμένος και δεμένος με αγκαθωτό σύρμα. Κατηγορίες για τη δολοφονία του απαγγέλθηκαν στους  Ρόι Μπράιαντ και Τζ.Γ.Μάιλαμ οι οποίοι, παραδέχτηκαν ότι διέπραξαν το συγκεκριμένο έγκλημα αιτιολογώντας το ως απάντηση στην απρεπή συμπεριφορά του νεαρού που σφύριξε στην σύζυγο του ενός, την  Κάρολιν Μπράιαντ, δείχνοντας έτσι έλλειψη σεβασμού σε μια λευκή γυναίκα. Σύσσωμο το σώμα των ενόρκων, που αποτελείτο μόνο από λευκούς άνδρες- ενώ και το ποσοστό των λευκών το οποίο απάρτιζε το κοινό του δικαστηρίου άγγιζε το 90% – ψήφισε υπέρ της αθώωσης των κατηγορουμένων αιτιολογώντας το ως έγκλημα τιμής.

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ (Percival Everett, 1956 – ) γεννημένος στη Τζόρτζια, καθηγητής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, και αναμφίβολα ένας από τους μεγάλους σύγχρονους Αμερικανούς μυθιστοριογράφους, χτίζει πάνω σ’ αυτό το σύμβολο συστημικού ρατσισμού και αδικίας το μυθιστόρημά του ‘Τα Δέντρα’ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg  σε μετάφραση Πάνου Τομαρά, συνδέοντας στη συνείδηση του αναγνώστη τα παλιά λιντσαρίσματα με τις σημερινές ρατσιστικές δολοφονίες για να αναδείξει την αμφιθυμία της λευκής Αμερικής απέναντι σε αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας της.

Γραμμένο σαν αστυνομική περιπέτεια με έντονα στοιχεία μαύρης κωμωδίας, το μυθιστόρημα του  Έβερετ, έχει σαν σκηνικό του τον τόπο του εγκλήματος του 1955, την πόλη Χρήμα του Μισισίπι.

«Η κωμόπολη Χρήμα στην πολιτεία Μισισίπι μοιάζει ακριβώς όπως ακούγεται. Ονομάστηκε έτσι σύμφωνα με την επίμονη παράδοση ειρωνείας του Νότου, ωστόσο, σε συνδυασμό με την παράδοση αμάθειας που τη συνοδεύει, η ονομασία αποκτά μια ελαφρώς θλιβερή χροιά, γίνεται ένα δείγμα συνειδητής άγνοιας, που καλό θα είναι να την ασπαστεί κανείς, επειδή, ας το πάρουμε απόφαση, δεν πρόκειται να φύγει.»

Ένας λευκός άντρας, βρίσκεται δολοφονημένος και ακρωτηριασμένος ενώ δίπλα του βρίσκεται το πτώμα ενός μαύρου. Η τοπική αστυνομία ξεκινά τη διαδικασία εξιχνίασης το εγκλήματος αλλά πριν προχωρήσουν οι έρευνες το πτώμα του μαύρου άντρα εξαφανίζεται από το νεκροτομείο για να εμφανιστεί λίγες μέρες αργότερα δίπλα σε έναν άλλο δολοφονημένο λευκό. Τα θύματα είναι απόγονοι των οικογενειών που ευθύνονταν για τον τραγικό και άδικο θάνατο του Έμετ Τιλ και οι δολοφονίες ξυπνούν άβολες μνήμες στην τοπική κοινωνία.

Δύο ειδικοί ερευνητές από το Γραφείο Ερευνών του Μισισίπι καλούνται να βοηθήσουν την τοπική αστυνομία στις έρευνες για τα δύο περίεργα εγκλήματα. Σύντομα δολοφονίες με τα ίδια χαρακτηριστικά αρχίζουν να συμβαίνουν σε διάφορα σημεία της χώρας και πάντα τα θύματα σχετίζονται με κάποια φυλετική αδικία του παρελθόντος ενώ δίπλα τους βρίσκεται το πτώμα ενός μαύρου. Αν και οι δολοφονίες φαίνεται να είναι μια καθυστερημένη εκδίκηση για ιστορικά λάθη με θύματα μαύρους την εποχή του Τζιμ Κρόου, οι αστυνομικοί, μαζί με το FBI, πηγαίνουν από τη μια σκηνή εγκλήματος στην άλλη χωρίς να καταφέρνουν να καταλήξουν σε αξιόλογα ευρήματα.  Σταδιακά ο τρόμος απλώνεται σε όλη τη χώρα και φτάνει μέχρι τον Λευκό Οίκο όπου ο Ντόναλντ Τραμπ δίνει μια έκτακτη συνέντευξη στην οποία αποκαλύπτει περισσότερα για τον εαυτό του από όσα πιθανώς ήθελε. 

Στα Δέντρα, κινούμενος μεταξύ χιούμορ και σκηνών τρόμου ο Έβερετ δημιουργεί μια αφήγηση που αντιστρέφει τις προκαταλήψεις απέναντι στους μαύρους και γελοιοποιεί τους λευκούς. Ενώ προικίζει τους μαύρους χαρακτήρες του με μόρφωση, εξυπνάδα και ηθικό ανάστημα, οι περισσότεροι από τους λευκούς χαρακτήρες είναι χοντροί, ανόητοι, κενοί, αμόρφωτοι, ηθικά διεφθαρμένοι και πάνω απ’ όλα αμετανόητοι ρατσιστές ˙είναι ένοχοι ακόμα κι αν είναι απλώς απόγονοι των δραστών κάποιου λιντσαρίσματος. Μέσα από σκηνές γεμάτες ειρωνεία, σάτιρα, κυνισμό και αντιστρέφοντας τα στερεότυπα ο Έβερετ σχολιάζει τόσο τη νοσταλγία των λευκών για το βίαιο παρελθόν όσο και την αδυναμία τους να αναγνωρίσουν τις συνεχιζόμενες αδικίες. Ο παραλογισμός της λευκής υπεροχής υπογραμμίζει τη γελοιότητα των πεποιθήσεών τους, και την ευρύτερη κοινωνική τάση υποβάθμισης της φυλετικής βίας όταν αυτή δεν επηρεάζει άμεσα τις κοινότητες των λευκών. 

Μέσω του χαρακτήρα της Μαμά Ζήτα, μιας μυστηριώδους, πολύ ηλικιωμένης κυρίας 105 ετών που κρατά ένα καλά οργανωμένο αρχείο με όλα τα περιστατικά λιντσαρίσματος που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ζωής της,  ο Έβερετ αποτίει φόρο τιμής στα θύματα της ρατσιστικής βίας από το 1913 μέχρι σήμερα παραθέτοντας όλα τα ονόματά τους. Τα ονόματα των θυμάτων και οι τόποι του μαρτυρίου τους καταλαμβάνουν περίπου 10 σελίδες του βιβλίου και μια αναζήτηση στο internet επιβεβαιώνει ότι είναι όλα αληθινά. Ωστόσο το μυθιστόρημα δεν είναι ένας τρόπος εκδίκησης για τις αδικίες, ένας τρόπος διοχέτευσης του θυμού του συγγραφέα για τα λιντσαρίσματα και τους φόνους αιώνων αλλά μια πρόσκληση στους αναγνώστες να ασχοληθούν κριτικά με το θέμα αντί να υποχωρήσουν σε εφησυχασμό ή άρνηση.

«Όλοι μιλάνε για τις γενοκτονίες που γίνονται σε όλο τον κόσμο, αλλά όταν οι σκοτωμοί γίνονται αργά, σε μια περίοδο εκατό χρόνων και βάλε, κανείς δεν το παρατηρεί. Αν δεν υπάρχουν μαζικοί τάφοι, κανείς δεν δίνει σημασία. Οι Αμερικάνοι εξοργίζονται για το θεαθήναι. Η οργή τους έχει ημερομηνία λήξης.»

Άλλη μια επισήμανση για το πόσο οδυνηρή είναι η φυλετική ιστορία της Αμερικής είναι και η αναφορά στο ‘Strange Fruit’ το τραγούδι που γράφτηκε από τον Abel Meeropol μετά το λιντσάρισμα δύο μαύρων εφήβων στην Ιντιάνα το 1930, ένα τραγούδι που η Billie Holiday ερμήνευε στη μνήμη του πατέρα της και αναφέρεται στο βιβλίο με τους στίχους μεταφρασμένους από τον Νάσο Βαγενά.

Τα Δέντρα του τίτλου αναφέρονται στα δέντρα από τα οποία κρεμούσαν οι λευκοί τα θύματα του ρατσιστικού μένους τους όσο και στα οικογενειακά δέντρα που δείχνουν τους δράστες των παλιών εγκλημάτων. «Δεν υπάρχει λευκός σ’ αυτή την κομητεία που να μην έχει λιντσάρει κάποιον, κι αν όχι ο ίδιος, σίγουρα κάποιος από την οικογένειά του.»

Το υποψήφιο για το Βραβείο Μπούκερ 2022, βιβλίο του Π. Έβερετ ‘Τα Δέντρα’ κυκλοφόρησε στην Αμερική το 2021. Ένα χρόνο αργότερα η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων, παρουσίασε τον νόμο που ορίζει τα βίαια εγκλήματα μίσους ως ξεχωριστό ποινικό αδίκημα. Ο νόμος ονομάζεται «Emmett Till Antilynching Act».