Hortus Conclusus / Τριάντα έξι ιστορίες ξανακερδισμένης άνοιξης  

Συγγραφέας : Ίρις Κρητικού 

Εκδόσεις ΕΛΙΞ

Από την πρώτη ημέρα του εγκλεισμού ετούτης της αλλόκοτης Άνοιξης του 2020, ετούτης της …. ταριχευμένης πασχαλινής περιόδου που, για εμένα τουλάχιστον, εξελίχθηκε σε μια μετέωρη και ανεπανάληπτη, ίσως, χρονική παύση εσωτερικής συμφιλίωσης, ανασκόπησης και επιστροφής στα θεμέλια συστατικά της ατομικής και οικογενειακής μου ύπαρξης, σε μια περίοδο κυριολεκτικών και μεταφορικών ανακατατάξεων, εκκαθαρίσεων και επανεκκινήσεων, τα δώρα της αγάπης και της απαντοχής, αλλά και ο αιφνιδιασμός της ομορφιάς των μικρών πραγμάτων, στα οποία εξακολούθησε να έχει πρόσβαση η εξαιρετικά περιορισμένη ακτίνα της καθημερινής δράσης μου, εμφανίστηκαν ψιθυριστικά και διασωστικά εκεί που λιγότερο τα περίμενα.

Έτσι ξεκινά το βιβλίο της ‘Hortus Conclusus, τριάντα έξι ιστορίες ξανακερδισμένης Άνοιξης’ η Ίρις Κρητικού. Ένα βιβλίο που αφιερώνεται με ευγνωμοσύνη στην οικογένειά της και περιέχει τριάντα έξι μικρές εξομολογήσεις γεμάτες αναμνήσεις, αρώματα, εικόνες, παιδικά γέλια και αγάπη για τη φύση, την τέχνη, την οικογένεια – αφού αυτά είναι τα ‘θεμέλια συστατικά της ατομικής και οικογενειακής της ύπαρξης’.

Ο τίτλος του βιβλίου – ο οποίος προέρχεται από το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντα IV, 12 «Hortus conclusus soror mea, sponsa, hortus conclusus, fons signatus» / Περίκλειστος κήπος αδελφή μου, αγαπημένη, περίκλειστος κήπος, σφραγισμένη πηγή – συμβολίζει τον δικό της  απαραβίαστο, περίκλειστο, μυστικό κήπο, το ιδιωτικό της καταφύγιο για στοχασμό και γαλήνη, που προστατεύει ταυτόχρονα σώμα και ψυχή και που γενναιόδωρα μοιράζεται σ’ αυτή τη συλλογή μικρών κειμένων.

Η Ίρις Κρητικού, ξεκίνησε να γράφει χωρίς σχέδιο μέσα στο διάστημα που όλοι περιοριστήκαμε για να αντιμετωπίσουμε έναν νέο και άγνωστο εχθρό. Μαθημένη να γεμίζει κάθε λεπτό της ημέρας της, βρέθηκε ξαφνικά με πολύ χρόνο και λίγες διεξόδους. Η αγωνία όμως για τα παιδιά της που ήταν μακριά, για τους γονείς, τους φίλους και τη νέα όψη της καθημερινότητας δεν την παρέσυρε στην κατάθλιψη και την απραξία. Σαν γνήσια καλλιτεχνική ψυχή κοίταξε γύρω της και αρπάχτηκε από σωσίβια δοκιμασμένα που, τώρα, κάτω από τις νέες συνθήκες, απέκτησαν πάλι τη μαγεία του καινούργιου.

Κι έτσι η αγωνία και η ανασφάλεια του άγνωστου μετατράπηκε σε ανασκόπηση, παρατήρηση κι επαναφορά με τα βιβλία, τη ζωγραφική και τη μουσική. Αφέθηκε να απολαύσει τις αναμεταδόσεις της ΜΕΤ, να χαρεί τις βόλτες με τη ζωηρή Μαργκώ στον Λυκαβηττό, να μυρίσει τις ντομάτες στους πάγκους της λαϊκής της Καλλιδρομίου, να ανανεώσει την αρμπαρόριζα στη βεράντα της για να έχει για τα γλυκά του καλοκαιριού, να αναζητήσει τις γνωστές μυρωδιές της Ευριπίδου σε μια βόλτα και να ελπίσει ότι κι αυτή η διαφορετική άνοιξη στην Αθήνα ‘θα τηρούσε τις υποσχέσεις της’.

Αναζήτησε καλούς οιωνούς στην πορτοκαλιά που άνθισε μετά από χρόνια, μελαγχόλησε παρατηρώντας μια άσπρη μικρή πεταλούδα να ψάχνει το σύμπαν της ανάμεσα στις πετούνιες, τις λεβάντες και τα μωβ τριαντάφυλλα της βεράντας της και παρηγορήθηκε  με μαρμελάδα φτιαγμένη από τα σύκα του κήπου της ‘με ελάχιστη ζάχαρη και μπόλικη αρμπαρόριζα’. Οι ανοιξιάτικες αγκινάρες της έφεραν στο νου τον εκλεκτό μεζέ, ‘τα φύλλα ετούτα ραντισμένα με λεμόνι, πλάι σε πατάτα οφτή, κρίθινη κουκουβάγια και αλατισμένο λάχανο’ στη Κρήτη τον καιρό που ήταν φοιτήτρια. Οι αγκινάρες που τελικά δεν καθάρισε γιατί δεν ήξερε τον τρόπο όπως λέει – αν και υποψιάζομαι ότι δεν ήθελε να πειράξει αυτή που υμνήθηκε ως ‘κόρη αγλαή και πάνοπλος, ανάμεσα σε στίχους, φυλλοκάρδια τρυφερά κι αγκάθια απόρθητα’.

Κι ο καιρός περνά, και η άνοιξη δικαιώνει όσους την περιμένουν.

‘Και με το φως των σελίδων,  των λόγων, των εικόνων, των μυρωδιών, των γεύσεων και των καθημερινών ελάχιστων πράξεων, όλα επανήλθαν.’

Το ‘Hortus Conclusus / Τριάντα έξι ιστορίες ξανακερδισμένης άνοιξης’ είναι ένα μικρό ημερολόγιο μιας δύσκολης περιόδου που, όμως, μοσχοβολά παιδικά καλοκαίρια, οικογενειακή θαλπωρή και αγάπη – σαν αυτή που μοιράζει απλόχερα η συγγραφέας στους τυχερούς της φίλους.

Οι τριάντα έξι ιστορίες στολίζονται με αντίστοιχα τριάντα έξι ζωγραφικά έργα του Νεκτάριου Αποσπόρη. Το βιβλίο σχεδιάστηκε από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έλιξ σε επιμέλεια του Γιώργου Φλωράκη.

Ο Ελαιώνας στην κουζίνα μου (Τετάρτη 25.3.2020)

Στον κήπο μας της Αίγινας,

ιδού που κελαηδά,

ένα αχ, ασημοπράσινο, μακρύ,

σαν τάμα και σαν φύλλο ελιάς….

Στον πάγκο της κουζίνας μου, με αρμονία συγκατοικούν βάζα με ελιές αμέτρητα, από όλα τα ταξίδια.

Βάζα με ελιές απ’ το Αϊβαλί κι άλλα γεμάτα καυτερές ελιές απ’ το Μαρόκο. Βάζα με ιταλίδες πράσινες, κομψές απ’ την Τοσκάνη, άλλα με καστανές πικάντικες, Γαλλίδες Μασσαλίας κι άλλα με ελιές μελαχρινές, μικρές της Βαρκελώνης. Βάζα με θρούμπες εκλεκτές, που βρέθηκαν στη Θάσο και τα ψιλά ελιδάκια της Κνωσού, από το χέρι φίλου. Ύστερα κι άλλα βάζα, με ελιές γενναίες Καλαμών, από καλό μπακάλη και κάτι γυάλες διάφανες με ελίτσες Μυτιλήνης μαύρες, στιλπνές και λαμπερές, σαν ζωγραφιά του Θεόφιλου. Κι είναι κι ένα μονάκριβο, δοχείο μικρό από πηλό, με ελιές που η ίδια έκοψα απ’ την Αρχαία Μεσσήνη.

Στο πλάι των σπουδαίων ετούτων φίλων, κατοικούν οι ελιές του κήπου μου. Της φετινής σοδειάς μας που καλά κρατεί από τον βαρύ χειμώνα. Στα μέσα του φθινοπώρου, τις μάζεψα η ίδια. Τις έπλυνα, τους άλλαξα πικρά νερά, τις χάραξα όσο άντεχαν, χωρίς να τις πληγώσω. Τις χάρισα όπου αγαπώ, φύλαξα τις δικές μας.

Τις φτιάχνω χρόνια μόνη μου, θυμάμαι άλλωστε πια, πως χάδια, διαφορετικά, θέλει το κάθε δέντρο. Οι πίσω ελιές ζητούν νερό, φασκόμηλο και ξύδι. Και οι μεσαίες εκλιπαρούν λεμόνι, θρούμπη, αλάτι. Μα η μπροστινή της θάλασσας γυρεύει μόνο λάδι και άφθονο δεντρολίβανο απ’ το καλό μποστάνι.

Στον ίσκιο της ελιάς αυτής, είναι ο παράδεισός μου. Κούπες καφέ, μπλοκ ακουαρέλας και βιβλία του θέρους, μέλισσες και τζιτζίκια σε μεσημβρινό τερέτισμα. Φέτες πυρακτωμένου ήλιου που βουτούν στο μωβ, με τη γραμμή του ορίζοντα στο βάθος. Στάλες βροχής που κόπασε, βεγγέρες φίλων καρδιακών, νύχτες πανσέληνες βουβές, χωρίς ανάγκη λέξης.

Οι ελιές μου, σάρκα γεύσης που ορίζει και μετρά τα καλοκαίρια μου.

Η ελιά μου, ρίζα του αρχαίου Ελαιώνα του νησιού και του κλειστού του κήπου μου….