Το βιβλίο του Μαξ Πόρτερ ‘Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά’ αποτυπώνει τις πιο οδυνηρές στιγμές που περνάει μια οικογένεια που θρηνεί. Είναι ένας μαγικός προβληματισμός για την οικογένεια, τη θλίψη της απώλειας και την παρηγοριά που μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία.

Μια οικογένεια βιώνει τη μεγάλη και ξαφνική απώλεια της συζύγου και μητέρας δύο μικρών αγοριών σε ένα απροσδιόριστο ατύχημα στο διαμέρισμά τους στο Λονδίνο. Ο πατέρας προσπαθεί να μαζέψει το μυαλό του και να ολοκληρώσει μια μελέτη σχετικά με τον Τεντ Χιούζ και τη Σύλβια Πλαθ ενώ τα αγόρια βρίσκουν διέξοδο στη θλίψη τους κάνοντας μεγάλες βόλτες και καταστρέφοντας πράγματα. Είναι σαφές ότι υπάρχει πολλή αγάπη σ’ αυτό το σπίτι, αλλά η απώλεια τους έχει αποσυντονίσει και αγωνίζεται ο καθένας τους με τον δικό του τρόπο να βρει και πάλι τον βηματισμό του. Έτσι, ασυνείδητα, αψηφώντας τη λογική, μετατρέπουν τη θλίψη τους σε μια φυσική μορφή, σε κάτι σκοτεινό και ισχυρό, σε ένα κοράκι που  εμφανίζεται ξαφνικά στο κατώφλι τους και επιβάλει την παρουσία του στη ζωή τους. Το κοράκι έχει μαύρα μάτια, αιχμηρά νύχια και μυρίζει αποσύνθεση. Λερώνει τα χαρτιά στο γραφείο, αφήνει φτερά στα μαξιλάρια και μουρμουρίζει ακατάληπτες κουβέντες στα αυτιά των ενοίκων του διαμερίσματος.

Όταν πρωτοεμφανίζεται στο σπίτι το κοράκι δηλώνει στον πατέρα ότι ‘Δεν θα φύγω όσο καιρό με έχεις ανάγκη’ και ο αρχικά απρόθυμος πατέρας ενδίδει στην πίεση και ανακουφισμένος παραδέχεται :

Έγειρα προς τα πίσω, παραιτημένος, και ευχόμουν να  μην ήταν νεκρή η γυναίκα μου. Ευχόμουν να μην ήμουν έντρομος στην αγκαλιά ενός τεράστιου πουλιού στον διάδρομο του σπιτιού μου. Ευχόμουν να μη μου είχε γίνει έμμονη ιδέα αυτό το πράγμα τη στιγμή ακριβώς που ζούσα τη μεγαλύτερη τραγωδία της ζωής μου. Ήταν πόθοι αληθινοί. Ήταν ένα πικρά υπέροχο συναίσθημα. Άρχισα να βλέπω κάπως πιο καθαρά.

‘Γειά σου Κοράκι, είπα. Χαίρομαι πολύ που επιτέλους σε γνωρίζω.’

Το μυθιστόρημα έχει τριών ειδών πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις. Αυτή που αφηγείται το κοράκι και αυτές που αφηγούνται ο πατέρας και τα αγόρια (πότε μόνο το ένα και πότε και τα δύο μαζί). Η ιστορία είναι δοσμένη μέσα από μια σειρά ποιημάτων που εναλλάσσονται με κείμενα και μοιάζουν με μονολόγους, διαφέρουν δε μεταξύ τους σε ύφος, ανάλογα με τον αφηγητή.

Το Κοράκι

Μια φορά κι ένα καιρό ήταν ένα πουλί που φύλαγε παιδιά, ας το ονομάσουμε Κοράκι. Είχε διαβάσει πάρα πολλά ρώσικα παραμύθια (το καμμένο τεμπέλικο αγόρι, το ουρλιαχτό του Μπάμπα Γιάγκα, τη νίκη του καλού πρίγκηπα), πάντως, ήταν ένας εγκεκριμένος και πιστοποιημένος παιδοκόμος, που τον θαύμαζαν πολλοί Λονδρέζοι γονείς και είχε μεγάλη ζήτηση για τα βράδια της Παρασκευής. Η αγγελία που έβαλε στο πρακτορείο των εφημερίδων έλεγε : ‘Από την ηλικία των πάμπερς και μετά!’

Ο Μπαμπάς

Θα γεμίσουμε το σπίτι με βιβλία  και παιχνίδια και θα κλάψουμε γοερά σαν  να μας έχουν ξεχάσει στην παιδική χαρά.

Τα Αγόρια

Πάνω στο μαξιλάρι μου υπάρχει ένα φτερό.

Τα μαξιλάρια τα φτιάχνουν με φτερά, κοιμήσου.

Είναι ένα μεγάλο, μαύρο φτερό.

Έλα να κοιμηθείς στο κρεβάτι μου.

Και στο δικό σου μαξιλάρι υπάρχει ένα φτερό.

Ας αφήσουμε τα φτερά εκεί που είναι κι ας κοιμηθούμε καταγής.

Αυτό που είναι τόσο ιδιαίτερο σ’ αυτό το βιβλίο είναι ο τρόπος που ο Πόρτερ δίνει στον αναγνώστη το περίγραμμα της ζωής των χαρακτήρων του μέσα από αναμνήσεις, μυρωδιές και συναισθήματα. Οι αντιπαραθέσεις μεταξύ του κορακιού και των μελών της οικογένειας, ο θρήνος που εναλλάσσεται με την ευθυμία – τόσο όσο χρειάζεται για να αποφευχθεί το μελόδραμα – είναι τα μέσα που μετέρχεται ο συγγραφέας για να προβάλει τις σκέψεις του σχετικά με το αμετάκλητο του θανάτου. Το Κοράκι, εμπνευσμένο από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του Τεντ Χιούζ, είναι μια αλληγορική παρουσία, επώδυνη αλλά απαραίτητη. Είναι μια μορφή ζωής που ενσωματώνει τη δύναμη που δημιούργησε τον  συναισθηματικό όλεθρο στη ζωή της οικογένειας. Η φωνή του είναι η ψυχή του βιβλίου, πνευματώδης και συχνά μακάβρια, με λογοπαίγνια και επαναλήψεις. Δεν είναι αφύσικη η παρουσία του ούτε γελοία. Αντίθετα αφύσικη μοιάζει να είναι η ζωή που συνεχίζεται έξω από το κλειστό σπίτι του πένθους. Οι άνθρωποι έξω από αυτό, υπάρχουν και κινούνται και δείχνουν ανεπηρέαστοι από την τόσο σημαντική απώλεια.  Κάποια σημεία του βιβλίου είναι τόσο δυνατά που ο αναγνώστης δύσκολα μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά του.

Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ σε καταπληκτική μετάφραση – απόδοση της Ιωάννας Αβραμίδου.

Εκδόσεις : ΠΟΛΙΣ