Το 2017 συμπληρώνονται 160 χρόνια από τη γέννηση του Τζόζεφ Κόνραντ, του Πολωνού συγγραφέα της διάσημης πια νουβέλας «Η καρδιά του σκότους». Στο αγαπημένο blog: ΒΙΒΛΙΟΚΑΦΕ, διάβασα πρόσφατα ένα άρθρο για το διήγημα του Κόνραντ «Η επιστροφή» και –σαν κάθε βιβλιόφιλο που σέβεται τον εαυτό του – έσπευσα να το διαβάσω.
Και το διάβασα – όχι μία αλλά δύο φορές!
Το βιβλίο είναι μια άτεγκτη αφήγηση 140 σελίδων που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μελέτη της ψυχολογικής αντίδρασης στο συναίσθημα της ζήλιας.
Με σκηνικό το σαλόνι μιας αστικής λονδρέζικης κατοικίας του 190ου αιώνα και πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι, ο Κόνραντ σαρκάζει την αγγλική κοινωνία και τους ανθρώπους που ασχολούνται περισσότερο με το ‘φαίνεσθαι’ και λιγότερο με τα συναισθήματα.
Είχαν την αλληλοκατανόηση τη γεμάτη επιφυλακτικότητα και σιωπή που έχει ένα ζευγάρι προσεκτικών συνωμοτώ σε μια επικερδή επιχείρηση. Γιατί και οι δύο ήταν ανίκανοι να δεχτούν ένα γεγονός, ένα συναίσθημα, μια βασική αρχή μακριά από τη λάμψη της δικής τους αξιοπρέπειας, της δικής τους επιδοκιμασίας, της δικής τους υπεροχής. Χέρι χέρι άγγιζαν την επιφάνεια της ζωής, μέσα σε μια αμιγή και παγερή ατμόσφαιρα, σαν δύο επιδέξιοι παγοδρόμοι που κάνουν φιγούρες πάνω στο παχύ χιόνι μόνο και μόνο για να εισπράξουν τον θαυμασμό των θεατών – αγνοώντας περιφρονητικά το κρυφό, ταραγμένο και σκοτεινό ρεύμα, το βαθύ ρεύμα της ζωής, που ποτέ δεν παγώνει.
Η ιστορία είναι η εξής : Ο Άλβαν Χέρβεϊ, πετυχημένος επιχειρηματίας γυρίζει ένα βράδυ στο σπίτι του όπου βρίσκει ένα σημείωμα από τη γυναίκα του (ποτέ δεν μαθαίνουμε το όνομά της!) στο οποίο του ανακοινώνει ότι τον εγκαταλείπει με ένα κοινό τους φίλο. Ο Άλβαν Χέρβεϊ εμφανίζεται σαν ένα τέρας αυταρέσκειας και εγωισμού και το χειρότερο είναι ότι του αρέσει αυτό που είναι. Ωστόσο προσπαθεί συνεχώς να πείσει τον εαυτό του ότι είναι ερωτευμένος με τη γυναίκα του και ότι ποτέ δεν της έδωσε αφορμή για να θελήσει να φύγει από το γάμο τους. Και ενώ ο Άλβαν προσπαθεί να χωνέψει τη νέα κατάσταση, να συνέλθει από την ψυχική δοκιμασία που περνάει και να ετοιμάσει την άμυνά του απέναντι στον κοινωνικό του περίγυρο, η σύζυγος επιστρέφει.
Ο Άλβαν περιμένει μάταια να δει σ’ αυτή μεταμέλεια και ενοχές και όταν δεν τις βρίσκει, αντιλαμβάνεται ότι η μέχρι τώρα ζωή του –για την οποία καμάρωνε – ήταν τελικά άδεια. Και σαν να ανοίγει ξαφνικά ένα φως μέσα του, βλέπει την αλήθεια του και τις δικές του ευθύνες και αποφασίζει να δώσει αυτός τη λύση στο δράμα.
Σε όλη αυτή τη σύντομη εξιστόρηση το κύριο βάρος νομίζω ότι δίνεται στις αντιδράσεις του ζευγαριού που καθορίζονται από έναν αυστηρό ηθικό κώδικα συμπεριφοράς. Η σύζυγος παρουσιάζεται σαν άγαλμα, όπως έχει μάθει να είναι για τον σύζυγο-Πυγμαλίωνα που περιμένει από αυτή να είναι ο άγγελος του σπιτιού. Είναι άραγε τυχαία η λεπτομερής περιγραφή του αγάλματος που κοσμεί την είσοδο του σπιτιού και οι συχνές αναφορές στην μαρμάρινη απάθεια της συζύγου;
Ο Κόνραντ δεν αναλύει σχεδόν καθόλου τις σκέψεις της συζύγου του Άλβαν. Κατά το συνήθειό του ασχολείται περισσότερο – αν όχι αποκλειστικά – με τον ανδρικό χαρακτήρα της ιστορίας του, παρόλο που δεν είναι καθόλου επιεικής μαζί του.
Το βιβλίο ‘Η Επιστροφή’ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ σε μετάφραση Τάκη Μενδράκου.
Εκδόσεις : ΠΑΤΑΚΗΣ
Διαβάστε σχετικά :
Passe Partout Reading 