«Δεν είναι δίκαιο» λέει η Πιπ, η ηρωίδα του βιβλίου της Κλερ Μάκιντος (Clare Makintosh), με τίτλο ‘Μετά το τέλος’ συνοψίζοντας σ’ αυτές τις τρείς λέξεις όσα αισθάνεται όταν της ζητούν να αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε μια παρηγορητική θεραπεία μέχρι τον αναπόφευκτο θάνατο του γιού της ή αν θα τον υποβάλλει σε κάποια θεραπεία που θα του παρατείνει για λίγο τη ζωή αλλά θα τον αφήσει ανάπηρο.  Είναι μια απόφαση που δεν θα έπρεπε να παίρνουν οι γονείς. Ο τρίχρονος Ντίλαν είναι στο νοσοκομείο με καρκίνο και οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα πλέον για να αποκαταστήσουν την υγεία του. Οι γονείς του βρίσκονται συνεχώς κοντά του ελπίζοντας, μέχρι τη στιγμή που καλούνται να πάρουν την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής τους.  Είναι μια απόφαση που στιγματίζει τις ζωές τους· μια απόφαση που είναι ήδη δύσκολη για τους γιατρούς αλλά οι γονείς δεν θα έπρεπε να οδηγούνται σε τέτοιες επιλογές.

«Δεν είναι δίκαιο» λέω σιγανά. Εννοώ ότι δεν είναι δίκαιο να ζητάνε από μας- δύο συνηθισμένους ανθρώπους χωρίς ιατρικές γνώσεις – να αποφασίσουμε αν κάποιος θα ζήσει ή θα πεθάνει, αλλά καθώς το λέω συνειδητοποιώ ότι εννοώ πως δεν είναι δίκαιο που συνέβη όλο αυτό, που ο Ντίλαν ήταν υγιής και ήμασταν ευτυχισμένοι και μετά κάποιος πέταξε μια χειροβομβίδα στη ζωή μας.’

Η Κλέρ Μάκιντος  έζησε μια ανάλογη ιστορία όταν πριν από χρόνια το ένα από τα παιδιά της αρρώστησε σοβαρά με μηνιγγίτιδα και κλήθηκαν εκείνη και ο σύζυγός της να πάρουν μια απόφαση για τη ζωή του.  Όταν ρώτησαν τον γιατρό τι θα γινόταν σε περίπτωση που οι δύο γονείς διαφωνούσαν εκείνος τους απάντησε «Πρέπει να συμφωνήσετε – η εναλλακτική είναι αδιανόητη». Αυτό το βιβλίο γράφτηκε γι’ αυτή την αδιανόητη εναλλακτική. https://uk.claremackintosh.com/a-conversation-with-clare-mackintosh/

Στην ιστορία του βιβλίου οι γονείς διαφωνούν. Όταν οι γιατροί του νοσοκομείου αποφαίνονται  ότι το παιδί θα έχει μια αναξιοπρεπή ζωή, απόλυτα εξαρτημένη και ότι θα ήταν καλύτερα να τον αφήσουν να φύγει, η μητέρα συμφωνεί. Ο πατέρας του μικρού αγοριού δεν το κάνει.  Η απόφαση που καλούνται να πάρουν οι δύο γονείς της ιστορίας, επηρεάζει όχι μόνο τη ζωή τους αλλά και τη σχέση τους που δοκιμάζεται άγρια καθώς καθένας τους αγωνίζεται γι’ αυτό που πιστεύει ότι είναι κατάλληλο για τον γιο τους. Θα τα καταφέρουν; Θα επιβιώσει ο γάμος τους όταν πέσει τελικά η αναπόφευκτη αυλαία; Αυτή η διαφορετική άποψη που προκαλεί  μια ανεπούλωτη ρήξη στη σχέση τους, παραπέμπει τη λύση στην κρίση του δικαστηρίου.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου που έχει τον τίτλο ‘Μετά’ η συγγραφέας επιλέγει να δείξει και τα δύο πιθανά αποτελέσματα που θα συμβούν ‘μετά το τέλος’ · το αναπόφευκτο τέλος της ζωής του παιδιού. Σε κεφάλαια που εναλλάσσουν την οπτική και την πορεία του καθενός από το ζευγάρι, η Μάκιντος καταγράφει με σπαρακτικό τρόπο τον πόνο τους, τις αναμνήσεις που τους πνίγουν,  τον αγώνα τους να σταθούν στα πόδια τους αλλά και τις αμφιβολίες που τους τυραννούν για το αν έχουν πάρει τη σωστή απόφαση.

‘Κάποιες φορές είσαι σίγουρος ότι πήρες τη σωστή απόφαση μόνο όταν την πάρεις. Είτε όλα κυλάνε ρολόι και μπαίνουν στη θέση τους σαν να έπρεπε να ήταν έτσι εξαρχής, είτε ένα Δεν είναι σωστό – έκανες λάθος επιλογή, κολλάει, αγκαθωτό και παραμορφωμένο, στις άκρες του μυαλού σου.’

Αυτή η αδιανόητη απώλεια αλλά και η δύσκολη θέση των γονιών είναι αναπόφευκτο ότι βάζουν τον αναγνώστη να αναρωτηθεί ποια στάση θα κρατούσε αν βρισκόταν ποτέ σε ανάλογη κατάσταση, πώς θα μπορούσε να συνεχίσει τη ζωή του μετά, πώς θα αντιμετώπιζε τον σύντροφό του αν είχαν διαφωνήσει σε κάτι τόσο σημαντικό.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο η συγγραφέας ρίχνει μια ματιά και στον περίγυρο του ζευγαριού. Στα μέσα ενημέρωσης που αναμείχθηκαν,  στην προβολή της δίκης, στους παπούδες του μικρού, στους γονείς των άλλων παιδιών που βρισκόντουσαν το ίδιο διάστημα στο νοσοκομείο, στους παλιούς φίλους τους, στους συναδέλφους, αλλά και στη γιατρό που φρόντιζε τον Ντίλαν.

‘Σε λίγα λεπτά οι πόρτες θα ανοίξουν, κα η επόμενη πράξη της ιστορίας του Ντίλαν θα αρχίσει. Ό,τι και να αποφασίσει ο δικαστής, η ζωή του Μαξ και της Πιπ θα αλλάξει ανεπιστρεπτί σήμερα και η Λέιλα ξέρει ότι πάντα θα αμφισβητούν τις επιλογές που έκαναν τις εβδομάδες πριν από τη δίκη. Αλλά όταν στέκεσαι σε ένα σταυροδρόμι δεν μπορείς να δεις κάθε προορισμό, μόνο τις αρχές των δρόμων που θα σε οδηγήσουν εκεί. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να διαλέξεις έναν, να προχωρήσεις, και να ελπίζεις ότι κάποιος θα προχωρήσει μαζί σου.’

Το ‘Μετά το τέλος’ είναι ένα έντονα συναισθηματικό βιβλίο που δείχνει πώς θα μπορούσε να συνεχίσει κάποιος τη ζωή του μετά από μια τέτοια αδιανόητη απώλεια. Και είναι φανερό ότι ο πόνος δεν υποχωρεί ποτέ, απλά τον συνηθίζεις και ζεις μαζί του. 

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ σε μετάφραση Βάσιας Τζανακάρη.

Εκδόσεις : ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ