«Υπήρξαν ποτέ αυτοί οι άνθρωποι; Πριν από πόσους αιώνες έζησαν; Πώς τα κατάφεραν και κράτησαν τη ζωή τους τόσο απλόχωρη ώστε να συγκατοικεί το παρόν τους με το παρελθόν και το μέλλον, χωρίς διαγκωνισμούς ή διαζεύξεις;»

Με το μικρό αυτό απόσπασμα του Παρασκευά Καρασούλου από το οπισθόφυλλο του βιβλίου «Άγγελος Κατακουζηνός – ο Βαλής μου» ο αναγνώστης εισάγεται στον κόσμο του Άγγελου και της Λητώς (όχι Λητούς όπως η ίδια επιθυμούσε τη γενική του ονόματός της) Κατακουζηνού, ενός κόσμου που αποτελείτο από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής και ευρωπαϊκής τέχνης στην ποίηση, το λόγο, τη ζωγραφική, τη μουσική.

Γιατρός νευρολόγος ο Άγγελος – Βαλής Κατακουζηνός με εξαιρετικές σπουδές στη Γαλλία, αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο στη διήγηση του βιβλίου που γράφτηκε από τη σύζυγό του Λητώ Κατακουζηνού.

«Παράτησε μια στρωμένη λαμπρή σταδιοδρομία στο Παρίσι, αρνήθηκε δελεαστικές προτάσεις απ’ την Αμερική και ήρθε στην Ελλάδα γεμάτος όνειρα και ενθουσιασμό, να προσφέρει τη γνώση του στην πατρίδα. Και βρέθηκε μπροστά σ’ ένα σαθρό ρουσφετολογικό κατεστημένο. Θα μπορούσε να φύγει ευθύς αμέσως. Δεν το έκανε, γιατί είχε στόφα αγωνιστή κι ένιωθε απέραντη αγάπη για τον τόπο του…»

Παρόλα αυτά η υποψηφιότητά του για υφηγεσία στο πανεπιστήμιο Αθηνών απορρίφθηκε, στερήθηκε τη θέση του διευθυντή της νευρολογικής κλινικής του «Ευαγγελισμού» η οποία δικαιωματικά του ανήκε, δεν έγινε ποτέ μέλος της ακαδημίας Αθηνών. Στον αντίποδα αυτών, εξελέγη επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο στο Παρίσι, αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής και παρασημοφορήθηκε ως Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής.

Γράφει ο Γιάννης Τσαρούχης μεταξύ άλλων :

«Ο Βαλής είναι ένα σύμβολο της αδικίας και της ζήλιας που έχουν πάντοτε στην Ελλάδα οι διευθύνοντες για εκείνους που στέκονται ψηλότερα….»

Ο Κατακουζηνός μαζί με τη σύζυγό του Λητώ ήρθαν σε επαφή, συναναστράφηκαν, δέθηκαν με στενή φιλιά, στήριξαν και υποστήριξαν ανθρώπους που αποτελούν ένα μύθο για τις νέες γενιές. Σεφέρης, Εμπειρίκος, Κατσίμπαλης, Θεοτοκάς, Βάρναλης, Μυρτιώτισσα, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τόμπρος, Γουναρόπουλος, Γιώργος Παππάς, Χατζηδάκις αλλά και Καμύ, Φώκνερ, Σαγκάλ.

«Στη μικρή μας τραπεζαρία…, έξι φίλοι του Bαλή. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο σουρεαλιστής ποιητής και ψυχαναλυτής, ο συγγραφέας Γιώργος Θεοτοκάς, ο συνθέτης Πέτρος Πετρίδης, ο Σεφέρης, ο Γιώργος Κατσίμπαλης και ο Τάκης Πετρίδης. Με το πιοτό η συζήτηση κύλησε ευχάριστα, αβίαστη, ζωντανή. Στα μεγάλα κέφια τους όλοι.»

Λέγεται μάλιστα ότι ο ίδιος ο Κατακουζηνός φωτογράφισε τους εκπροσώπους της περίφημης γενιάς του ‘30 στη χαρακτηριστική ασπρόμαυρη φωτογραφία – σύμβολο μιας εποχής.

Σ΄αυτό το διαμέρισμα στη λεωφόρο Αμαλίας 4 που ατενίζει από τα παράθυρά του την Αθήνα και πρωτύτερα στο σπίτι της οδού Πινδάρου 7 συναντήθηκαν πολλές φορές όλοι οι εκπρόσωποι της γενιάς του ‘30 στα γράμματα και τις τέχνες.

«Βράδυ. Προσδοκούσαμε τον Σεφέρη για πρώτη φορά στο σπιτικό μας. Μόλις είχε επιστρέψει στην Ελλάδα, ο Βαλής ανυπομονούσε να δει το φίλο του κι εγώ να τον γνωρίσω από κοντά.»

Το βιβλίο θα ήταν σωστό να μην αποτιμηθεί με στεγνούς και αυστηρούς όρους και τρόπους συγγραφικής αξίας καθώς το μεγαλείο και ο πλούτος του κρύβεται στις μικρές και απλές ιστορίες μέσα από τις οποίες παρουσιάζονται και κάποια ανθρώπινα ή και προσωπικά στοιχεία τόσο του Άγγελου Κατακουζηνού όσο και εκείνων που σφράγισαν την ελληνική και παγκόσμια διανόηση του εικοστού αιώνα. Διαβάζεται απνευστί και γοητεύει τον αναγνώστη με τον πλούτο και την αμεσότητα της πληροφορίας, της παράστασης, της εικόνας που περιέχει και δημιουργεί.

«Είχαμε καλέσει στο σπίτι μας για μια πατροπαράδοτη βεγγέρα κάπου τριακόσια άτομα για να γνωρίσουν από κοντά τον Ουίλιαμ Φώκνερ.»

«Έτσι ο Άγγελος Κατακουζηνός δεν κέρδισε μήτε τίτλους, θέσεις και τιμές, μήτε παράσημα ελληνικά. Όλα αυτά τ’ απέκτησε με το πέρασμα του χρόνου στα ξένα. Κέρδισε όμως κάτι πιο δύσκολο και πιο σπουδαίο: την αγάπη και την εκτίμηση του κόσμου.»

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ  με ενδιαφέρουσες σημειώσεις του Γιώργου Μαγγίνη και της Σοφίας Πελοποννησίου μελών του Δ.Σ. του Ιδρύματος Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού.

Υ.Γ. Στο φιλόξενο αυτό διαμέρισμα το Σάββατο 21 Απριλίου 2018 η Λέσχη Ανάγνωσης Passe Partout Reading πραγματοποίησε μια παρουσίαση – συζήτηση για τη γενιά του ’30 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Αθήνα – Παγκόσμια Πρωτεύουσα του Βιβλίου 2018».

Εκδόσεις :  ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ