Ο Σεμπάστιαν Μπάρυ στο βιβλίο ‘Μέρες δίχως τέλος’ αναβιώνει για άλλη μια φορά την ιστορία ενός μέλους της οικογένειας Μακνάλτυ που έχει αναφέρει σε πολλά βιβλία του. Το ‘Μέρες δίχως τέλος’ είναι ένα συγκλονιστικό πορτραίτο των πιο μοιραίων χρόνων στην αμερικανική ιστορία, και ταυτόχρονα μια απροσδόκητη διερεύνηση της ρευστότητας των φύλων και του επαναπροσδιορισμού της οικογένειας, που ενώ μοιάζει αναχρονιστική είναι παρόλα αυτά απολύτως πειστική. Και σ’ αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας αναμετράται με τις σιωπές του, τις απώλειες και τις σκέψεις του για τη διαφορετικότητα, το κουράγιο, την εθνική ταυτότητα, την υποχρεωτική μετανάστευση και τα νέα ξεκινήματα στη ζωή.

Ο Τόμας Μακνάλτι μοναδικός επιζών μιας οικογένειας που ξεκληρίστηκε στον λιμό της Ιρλανδίας, αναγκάζεται  σε μικρή ηλικία να καταφύγει στην Αμερική, σ’ έναν τόπο άγνωστο που η μόνη δύναμη που μοιάζει να τον κινεί είναι η επεκτατική μανία των αποίκων. Ο Τόμας συναντιέται με τον Τζον Κόουλ, ένα αγόρι λίγο μεγαλύτερό του, που αναζητά κι αυτό την τύχη του μακριά απ’ ό,τι έχει απομείνει από την οικογένειά του. Σύντομα τα δύο αγόρια συνδέονται με δεσμούς φιλίας και αγάπης που παραμένουν ισχυροί για όλη τους τη ζωή.

Ρακένδυτοι και ταλαιπωρημένοι και οι δύο καταφεύγουν σ’ ένα μπαρ όπου δέχονται να ντυθούν με γυναικεία ρούχα για να συνοδεύουν στο χορό τους μεταλλωρύχους που δουλεύουν στην περιοχή, προσφέροντάς τους ‘την ψευδαίσθηση του αδύναμου φύλου’. Όσο μεγαλώνουν όμως τα παιδικά χαρακτηριστικά τους δίνουν τη θέση τους σε πρόσωπα ανδρικά που δεν κάνουν πλέον γι’ αυτή τη δουλειά. Έτσι αποφασίζουν να καταταγούν και οι δύο στο ιππικό.

Την ιστορία αφηγείται ο Τόμας Μακνάλτι, χρόνια αργότερα, στο Τενεσί, και μοιάζει να αναπολεί εκείνες τις μέρες γιατί ήταν μέρες ζωντανές, παρά τις φρικαλεότητες που αντιμετώπισε.  ‘Ο χρόνος ήταν για μας κάτι που δεν είχε τέλος, κάτι που θα συνέχιζε για πάντα – απλά είχε σταθεί λιγάκι απόψε, να ξεκουραστεί. Τι θέλω να πω μ’ αυτό, δύσκολο να το εξηγήσω. Γυρίζεις και θυμάσαι τ’ ατελείωτα χρόνια που ποτέ δεν το σκέφτηκες αυτό. Κι αυτό ακριβώς κάνω τώρα που γράφω αυτά τα λόγια εδώ στο  Τενεσί. Σκέφτομαι τις μέρες χωρίς τέλος της ζωής μου.’

Μετά τη βασική τους εκπαίδευση, οι δύο φίλοι, ξεκινούν για την Καλιφόρνια. Είναι τα χρόνια των πολέμων με τους Ινδιάνους.  Οι περιγραφές των μαχών με τις ινδιάνικες φυλές, των οχυρών, των άλλων στρατιωτών, των ιχνηλατών, της απώλειας των συντρόφων, της πάλης με το κρύο και τις καταιγίδες αλλά και τη ζέστη και την έλλειψη φαγητού και νερού, είναι μεταξύ άλλων μια ανάγλυφη εικόνα ενός καινούργιου κόσμου που προσπαθεί να βρει το βήμα του.  Και μέσα από όλα αυτά σκιαγραφείται η εξέλιξη της σχέσης του Τόμας και του Τζον Κόουλ, η σεξουαλική έλξη των δυο τους που  δίνεται νωρίς στην εξιστόρηση με μια απλή φράση : ‘Μετά πηδηχτήκαμε αθόρυβα και μετά μας πήρε ο ύπνος’.

Όταν τελειώνουν οι μάχες με τους Ινδιάνους ο Τόμας με τον Τζον αποστρατεύονται και προσπαθούν να ξεκινήσουν πάλι τη ζωή τους από την αρχή. Μαζί τους αυτή τη φορά έχουν και μια μικρή ινδιάνα που την αγαπούν και την προστατεύουν όπως θα έκαναν για το παιδί τους. Οι τρεις τους αποτελούν πλέον μια ιδιόμορφη οικογένεια που τα μέλη της δεν τα ενώνει μόνο η ανάγκη και ο κίνδυνος αλλά και η αγάπη.

‘Κόρη μου τη λέω, κι ας ξέρω ότι δεν είναι. Ας πούμε πως την έχω αναλάβει, πως είναι η έγνοια μου κι η αγάπη μου. Ας πούμε πως τη γέννησε μέσα μου ένα ένστικτο παράξενο και βαθύ, που κατάφερε ν’ αποσπάσει μια φλούδα αγάπης από την αδικία. Οι παλάμες των χεριών της δυο χάρτες που δείχνουν το δρόμο για το σπίτι, οι γραμμές τους ράγες που μας πηγαίνουν στο σπίτι μας. Τα όμορφα απαλά χεράκια της με τα λεπτά δάχτυλα. Το άγγιγμά της σαν λόγια αληθινά. Μια κόρη  που κόρη μου δεν είναι, κι εγώ η μάνα της, όσο μπορώ μάνα να της σταθώ. Αυτό δεν θα πει μάνα σ’ ετούτη τη ζούγκλα του άγριου θανάτου; Έτσι νομίζω. Έτσι πρέπει.’

Η πλοκή του βιβλίου είναι επική και σαρωτική, διάρκειας πολλών δεκαετιών και στρατιωτικών συγκρούσεων. Υπάρχουν σκηνές γεμάτες σκληρότητα και ντροπή στον πόλεμο εναντίον των Ινδιάνικων φυλών αλλά και σκηνές αμηχανίας και απόγνωσης αργότερα στις μάχες του Εμφυλίου.

Ο Μπάρυ γράφει με ένταση και σιγουριά εξετάζοντας με ανησυχία ένα από τα πιο λυπηρά κεφάλαια της αμερικανικής ιστορίας ενώ η εικόνα μιας χώρας που αποικήθηκε από στοιχειωμένες φιγούρες έρχεται σε έντονη αντίθεση με το τοπίο που τις περιβάλλει, ένα τοπίο που εμπνέει δέος τόσο στον Τόμας όσο και στον συγγραφέα ο οποίος φαίνεται να απαιτεί την ίδια αντιμετώπιση και από τον αναγνώστη.

‘Αλλά ο τόπος που αχνοφαίνεται τώρα πέρα μακριά είναι σαν να τον ζωγραφίζει μπροστά στα μάτια μας άνθρωπος με πελώριο πινέλο. Διαλέγει για τους λόφους ένα γαλάζιο λαμπερό, σαν να ‘τανε καταρράχτες, και για το δάσος ένα πράσινο τόσο πράσινο, που θα ‘ταν αρκετό για να φτιαχτούνε δέκα χιλιάδες σμαράγδια. Τα ποτάμια το διασχίζουν μ’ ένα μπλε που αστράφτει. Ο ήλιος, τεράστιος άσπλαχνος ήλιος, έχει βαλθεί να τα κάψει όλ’ αυτά τα εξαίσια χρώματα – και στ’ αμέτρητα στρέμματα τ’ουρανού τα καταφέρνει. Μαύρα θεόρατα βράχια σηκώνονται κάθετα, παράξενα κι αλλόκοτα, μέσ’ απ’ όλο αυτό το λιωμένο πράσινο. Μετά μια λουρίδα πλατιά κόκκινη στον ουρανό, κόκκινη σαν τις κόκκινες σκελέες των Ζουάβων. Κι αποπάνω μια λουρίδα πιο πλατιά ακόμα, στο γκριζογάλανο που έχουν τ’ αυγά των πουλιών. Έτσι είναι η πλάση του Θεού! Η σιωπή τόσο βαθιά, που πονάει στ’ αυτιά, τα χρώματα τόσο ζωντανά, που πονάνε τα μάτια κοιτάζοντάς τα. Ακόμα κι ο πιο άξεστος, ο πιο σκληρός άνθρωπος θα μπορούσε να βάλει τα κλάματα μπροστά σ’αυτό το τοπίο· γιατί είναι σαν να του λέει πως τη ζωή του την έχει πάρει στραβά τελείως. Κι η ελάχιστη αθωότητα που έχει απομείνει εντός του καίει σαν πυρωμένο σβολαράκι του ήλιου μέσα στο στήθος του.’

Είναι πολλά τα ερωτήματα της ταυτότητας που διαπερνούν το μυθιστόρημα όπως η δημιουργία της αμερικανικής ταυτότητας και πώς αυτή ορίστηκε από τους ισχυρούς λευκούς ενώ ο μετανάστης Τόμας σπάνια ακούγεται ακριβώς σαν Ιρλανδός και η γνώμη του για τους συμπατριώτες του δεν φαίνεται να είναι και η καλύτερη ‘Και μην ακούσω πως οι Ιρλανδοί είναι πολιτισμένοι άνθρωποι και γι’ αυτό. Μπορεί να ‘ναι άγγελοι ντυμένοι δαίμονες ή δαίμονες ντυμένοι άγγελοι, μα όπως κι αν είναι, όταν μιλάς μ’έναν Ιρλανδό, είναι σαν να μιλάς σε δύο. Θα σε βοηθήσει όσο άλλος κανείς – και θα σε προδώσει όσο άλλος κανείς’.

Η διερεύνηση της γυναικείας φύσης από τον Τόμας αποδίδεται ήρεμα ενώ τα θηλυκά του χαρακτηριστικά – η επιθυμία του να ντύνεται με γυναικεία ρούχα και τα μητρικά συναισθήματά του για την Γουινόνα – έρχονται σε αντίθεση με την συμβατική αρσενική εικόνα του ικανού στρατιώτη που διακατέχεται από την πίστη στον σκοπό και τους συντρόφους του.

Ο Μπάρι έχει αφιερώσει αυτό το βιβλίο στο γιό του και η σεξουαλικότητα του Τόμας είναι επίσης ένα αφιέρωμα σ’ αυτόν.

Το όλο θέμα της διαφορετικότητας του Τόμας αντιμετωπίζεται με φυσικότητα και η σχέση των δύο ηρώων  απεικονίζεται σαν μια ιστορία δύο ανδρών που παγιδεύτηκαν σε καταστάσεις δυσκολότερες από αυτές για τις οποίες ήταν προετοιμασμένοι.  Στην πραγματικότητα, ήταν αυτή η ιδιαίτερη και διακριτικά δοσμένη πτυχή αυτής της ιστορίας αγάπης που κάνει το βιβλίο τόσο δυνατό.

Το βιβλίο έχει τιμηθεί με τα Costa Book Award for Novel 2016 και Walter Scott Prize 2017, και επιπλέον βρέθηκε στη μακρά λίστα των The Man Booker Prize 2017, HWA Endeavour Ink Gold Crown 2017 και Andrew Carnegie Medals for Excellence in Fiction 2018.

Τον Φεβρουάριο του 2018 ο Σεμπάστιαν Μπάρυ τιμήθηκε με την ανώτατη διάκριση των Ιρλανδικών Γραμμάτων (Laureate for Irish Fiction).

Το βιβλίο ‘Μέρες δίχως τέλος’ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ σε μετάφραση  Μαρίας Αγγελίδου.

Εκδόσεις : ΙΚΑΡΟΣ